W Kościele katolickim 1 stycznia obchodzona jest uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi. Jest to najstarsze maryjne święto, choć do liturgii Kościoła wprowadzone dość późno – w roku 1931 przez papieża Piusa XI na pamiątkę 1500. rocznicy III Soboru Powszechnego w Efezie w roku 431. Zebrani wówczas biskupi Kościoła pod przewodnictwem legatów papieskich orzekli jednogłośnie, że „nie tylko można, ale należy Maryję nazywać Matką Bożą, Bogurodzicą (greckie Theotokos).
Dogmat o Bożym Macierzyństwie Najświętszej Maryi Panny jest pierwszym z dogmatów maryjnych. Mówi on, że „Maryja jest prawdziwie Matką Bożą, ponieważ jest Matką odwiecznego Syna Bożego, który stał się człowiekiem i który sam jest Bogiem (współistotny Bogu Ojcu) – czytamy w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Dogmat ten zakończył spór dotyczący natury Chrystusa i w konsekwencji prawa Maryi do nazywania ją Matką Boga. Wyjaśniono tym samym, że Maryja jest Matką Syna Bożego według ciała. Ta godność i przywilej wynosi ją ponad wszystkie stworzenia i jest źródłem wszystkich innych jej przywilejów.
Prawdę o Boskim macierzyństwie Maryi potwierdzono na soborach w Chalcedonie w roku 451 r. i w Konstantynopolu w latach 553 i 680, a następnie w konstytucji Pawła IV przeciwko arianom w roku 1555, w wyznaniu wiary Benedykta XIV w roku 1743 oraz w encyklice Piusa XI Lux veritatis w 1931 roku.
Na początku chrześcijaństwo na pierwszy plan wysuwało kult Jezusa, jako Wcielonego Słowa i Zbawiciela świata. W miarę jednak, jak nauka Chrystusa ogarniała nowe obszary, rosło zainteresowanie osobą Matki Zbawiciela. Wspomnienia na temat Maryi spotykamy u pierwszych Ojców Kościoła oraz w apokryfach. Wraz z rozwojem kult męczenników, rósł także kult wyznawców, w tym także kult Matki Bożej. Od wieku IV można już mówić o powszechnym kulcie Maryi w Kościele. Po III Soborze Powszechnym w Efezie w Kościele zaczęto stawiać świątynie ku czci Matki Bożej, otaczać kultem jej obrazy, układać modlitwy, wygłaszać homilie i obchodzić jej święta. Najdostojniejszym kościołem dedykowanym Maryi jest bazylika Matki Bożej Większej w Rzymie. Obecny tam obraz Salus Populi Romani wywarł ogromny wpływ na rozwój kultu Matki Bożej w całej Europie, ponieważ stał się jednym z najpopularniejszych wzorców malarstwa maryjnego. Na polecenie papieża Jana Pawła II na początku jego pontyfikatu przed ikoną umieszczono, płonącą dzień i noc, lampkę oliwną na znak ustawicznej pamięci serca.
Matka Boża jest patronką Kościoła powszechnego, wielu diecezji, zakonów, krajów i miast. Pius XI wprowadzając do liturgii święto Świętej Bożej Rodzicielki Maryi wyznaczył na coroczną pamiątkę tego święta dzień 11 października. Reforma liturgiczna w roku 1969 nie zniosła go, ale podniosła je do rangi uroczystości nakazanych i przeniosła na 1 stycznia. (PAP)
