13 kwietnia 1904 roku, św. Pius X podpisał specjalny edykt papieski, w którym zatwierdził oficjalne święto Kościoła katolickiego: Matki Boskiej Częstochowskiej (zwane też świętem Matki Boskiej Jasnogórskiej lub Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej).
Wspomnienie nowego święta w kalendarzu liturgicznym zostało wyznaczone na sierpień, choć dopiero papież Pius XI w 1931 roku ostatecznie określił 26 sierpnia dniem obchodów. Pierwsze uroczystości odbyły się 29 sierpnia 1906 roku i miały dość ograniczony zakres, bo jedynie do Częstochowy, tamtejszego sanktuarium, i do diecezji kujawsko-kaliskiej, w której obrębie znajdowało się miasto. Trzeba było aż połowy wieku, by dekretem Kongregacji Obrzędów z dnia 26 października 1956 roku święto to zostało przeznaczone do obchodów we wszystkich diecezjach w Polsce.
Kult jasnogórskiej Madonny
Święto skupione wokół ikony Matki Bożej Częstochowskiej obchodzone jest również w tradycji Kościoła prawosławnego – datą dla niego jest 19 marca (w kalendarzu juliańskim, którym posługuje się Kościół prawosławny, odpowiada to dacie 6 marca). Co ciekawe, w tym obrządku święto to jest obchodzone nie tylko w marcu, lecz także w sierpniu. Wyznawcy prawosławia mają także swój akatyst (specjalny hymn liturgiczny) na okoliczność święta Częstochowskiej Ikony Przenajświętszej Bogurodzicy.
Co więcej, oddawanie czci jasnogórskiej Madonnie miało miejsce nie tylko na ziemiach polskich. Kult ten rozpowszechnił się w innych krajach Europy: na Węgrzech od XV wieku, od XVIII wieku w Niemczech, Austrii, Słowacji, Chorwacji oraz Rosji. OD XIX i XX zaczął szerzyć się także w Anglii i Francji. Dzięki również Polonii amerykańskiej kult pojawił się w wielu miejscach kontynentu Północnej Ameryki.
„Wskazująca drogę”
Portal Katolickiej Agencji Informacyjnej „ekai.pl” przypomina, że jasnogórski wizerunek stanowi „ikonę w typie Hodegetrii – czyli wskazującej nam drogę do Chrystusa”. Na obrazie widzimy Najświętszą Maryję Pannę trzymającą na lewym ręku Dzieciątko Jezus. „Matka Boża jest zwrócona do wiernych, a twarz Jezusa w kierunku pielgrzyma, nie zatrzymując jednak na nim wzroku”, opisuje KAI. „Prawy policzek Madonny znaczą dwie rysy przecięte trzecią na linii nosa. Na szyi zaś widać sześć cięć. Dzieciątko, przyodziane w sukienkę koloru karminowego, trzyma w lewej ręce księgę, prawą zaś unosi ku górze, w geście błogosławieństwa. Prawa ręka Maryi spoczywa na piersi, wskazując na Syna, Zbawiciela świata. Dominującym elementem ikony są złocone nimby wokół głowy Matki Bożej i Jezusa – to symbole Boga Ojca”.
